De euro zou welvaart en werkgelegenheid brengen, maar daarvan is niets terechtgekomen.

Thierry Baudet over Economie op 31 januari 2017

Deze stelling is gecheckt en beoordeeld als Half waar

Thierry Baudet gaf een interview aan de Dagelijkse Standaard. Aanleiding is dat hij op 1 februari het parlement mag toespreken over de invoering van de euro. Daarbij is volgens Baudet de Nederlandse bevolking een loer gedraaid door haar politici. In dat kader stelt Baudet onder meer:

De euro zou welvaart en werkgelegenheid brengen, maar daarvan is niets terechtgekomen.

Deze stelling is geplaatst door Christian Jongeneel

Bron:

http://www.dagelijksestandaard.nl/2017/01/interview-thierry-baudet-hoe-eerder-we-van-deze-molensteen-de-euro-om-onze-nek-af-zijn-hoe-beter/

Gecheckt door

We beginnen met te kijken naar welvaart, een nogal breed begrip dat lastig te objectiveren is. Gelukkig brengt het CBS sinds enige tijd rapporten uit over welvaart in Nederland. We slaan die van 2016 erop na. In de inleiding lezen we over ruwweg de periode sinds de invoering van de euro:

Gedurende 2001–2014 werd in Nederland een steeds groter deel van het inkomen herverdeeld. Het deel van het bruto-inkomen van huishoudens gevormd door loon, inkomen uit eigen onderneming en vermogensinkomsten werd iets kleiner, terwijl het deel dat uit uitkeringen (inclusief pensioenen) bestaat, juist iets groter werd. Deze ontwikkeling ging niet gepaard met een toename van de premie- en belastingdruk: deze druk bleef in deze periode nagenoeg gelijk.

Op pagina 35 zien we een tabel van het besteedbaar en gestandaardiseerd inkomen van huishoudens, een belangrijke component van welvaart. In 2002, het jaar dat de euro werd ingevoerd was het besteedbaar inkomen gemiddeld 28.300 euro, in 2014 34.200 euro. Dat is een forse stijging. Corrigeer je voor prijspeil dan is het 34.900 in 2002. Dus is er over de periode sprake van een daling. Om preciezer te zijn: het inkomen stijgt in absolute én relatieve termen tot het begin van de crisis in 2007 en begint dan te dalen. In 2014 wordt de weg omhoog weer ingeslagen. Het CBS waarschuwt door het hele rapport heen echter wel dat de mensen met de laagste inkomens en vermogen ook het meest last hebben gehad van de crisis.

Werkgelegenheid dan. We kijken opnieuw bij het CBS, de tabel met arbeidsparticipatie sinds 2003 (eerdere cijfers staan niet online). We zien dat de bruto arbeidsparticipatie is gestegen van 67,5 (2003) naar 70,2 (2015). Dat klinkt goed. In dezelfde periode is het aantal mensen met een vaste arbeidsrelatie echter afgenomen van 5.690.000 naar 5.143.000. De groei zit in de flexibele contracten en zzp'ers. Die verdienen aanzienlijk minder dan mensen met een vast contract, aldus een ander rapport van het cbs (tabel op pagina 10). Er zijn dus meer mensen aan het werk, maar ze verdienen minder.

Kortom, sinds de invoering van de euro is de welvaart gestagneerd en de werkgelegenheid wel in kwantiteit toegenomen, maar niet in kwaliteit. Daar heeft Baudet dus een punt.

Koppelen aan euro

Baudet koppelt zijn stelling expliciet aan de invoering van de euro. Maar dat een economische trend sinds de invoering van de euro plaats vond, is niet hetzelfde als dat die trend ook door de euro veroorzaakt wordt. Het zwaartepunt van de crisis die de welvaartsdip inluidde, lag bijvoorbeeld op de Amerikaanse huizenmarkt. Die sloeg over naar Europa, omdat ook Europese banken in Amerikaanse rommelhypotheken zaten. De vraag is of dat achterwege gebleven zou zijn wanneer die banken geïnvesteerd hadden in marken en franken in plaats van euro's.

Niettemin wagen we een poging om Baudets koppeling te verifiëren.

We beginnen met een studie uit 2008 (pdf) van het Britse National Institute of Economic and Social Research (NIESR) in opdracht van de Europese Commissie. Op pagina 52 lezen we:

To date there has been little evidence on the impact of Monetary Union in Europe on output and growth. This is in part because the time period between the formation of EMU and the current date is short. It is also because there have been a number of other factors affecting growth that have to be taken into account before evaluating the impact of the Union. (...) Our analysis of the impact of EMU on output growth suggests that the introduction of the common currency has had a direct positive impact on growth in the core Euro Area countries: France, Germany, Italy, Belgium and the Netherlands. Our estimates indicate that EMU will eventually directly raise output level by around 2 per cent in these countries. This is smaller than the impact of the Single Market Programme in the late 1980s and early 1990s, and like those effects it will build up only slowly.

Anders gezegd, er was voor de crisis uitbrak nog geen hard bewijs dat de euro tot economische groei leidde (wat in principe weer iets anders is dan welvaart en werkgelegenheid). Het Centre for European Policy (net als het NIESR onafhankelijk maar door de EU gefinancierd, zodat kritiek uit deze hoek als gefundeerd beschouwen) stelde in een samenvattend paper over de crisis (pdf) dat die voor een aanzienlijk deel veroorzaakt werd door onverantwoorde kapitaalstromen van de kernlanden naar de periferie. Die stromen zouden zonder de euro veel lager zijn geweest.

Voor de werkgelegenheid concludeert het genoemde NIESR rapport dat andere factoren (zoals nationale wetgeving over ontslagbescherming en vrij verkeer van personen) hiervoor belangrijker zijn dan de euro (pagina 25-28).

Op basis hiervan kunnen we Baudets stelling in elk geval niet ontkrachten. Wel is duidelijk dat Nederland er als kernland van de euro relatief goed uitgesprongen is.

De bedoeling

Er zit nog een component in Baudets stelling, namelijk dat die welvaart en werkgelegenheid beloofd zou zijn. Het CPB stelt in het boek Europa in crisis (2011) dat de euro vooral een politiek project was, niet een economisch project. Welvaart kreeg vooral een stimulus door de gezamenlijke markt waar alle EU-landen aan meededen. Deze reconstructie van HP-De Tijd laat mooi zien dat de euro helemaal niet verkocht werd aan de burgers als aanjager van economische groei, maar als een noodzakelijke stap naar een nog mooier Europa.

Onlogisch is het echter niet dat gewone Nederlanders dat mooiere Europa, in de gedaante van de euro, vertaald hebben als iets waar ze persoonlijk een voordeel aan zouden hebben.

Samenvattend

Uiteraard valt over het verband tussen euro, welvaart en werkgelegenheid veel meer te zeggen dan in de paar alinea's van deze fact check. Als de invoering van de euro een slecht idee was, betekent dit bovendien niet automatisch dat het afschaffen een goed idee is (en omgekeerd). Dat is de conclusie die Baudet trekt - maar daar gaat deze check niet over.

Studies laten zien dat welvaart en werkgelegenheid sinds de invoering van de euro niet gegroeid zijn, maar dat de directe invloed van de euro hierop beperkt is. Dat was bovendien niet het doel van de euro, al kon je dat wel hopen. Baudet koppelt dus correcte feiten aan een effect en een bedoeling die er niet waren. We beoordelen zijn uitspraak daarom als half waar.

Deze factcheck is geplaatst op 4 februari 2017

Nog geen reacties

Zelf deze stelling checken